Një bashkëpunëtor i ngushtë i djalit të presidentit serb Aleksandër Vuçiq thuhet se ka qenë i përfshirë në një sulm terrorist në Kosovë. BE-ja tani ka hartuar masa që do të prekin vendin politikisht, ekonomikisht dhe me synimin për anëtarësimin e tij në BE.
Që nga sulmi terrorist i 24 shtatorit në Banjske, në veri të Kosovës, pak më shumë se dy javë më parë, presioni është rritur nga liderët rajonalë, anëtarët e Parlamentit Evropian dhe Kosova për të ndërmarrë veprime kundër Serbisë, shkruan Euroaktiv.
Në sulm, rreth 30 persona të armatosur i zunë pritë policisë së Kosovës, vranë njërin prej tyre dhe më pas u barrikaduan në një manastir. Tre terroristë u vranë në shkëmbimin e zjarrit me policinë. Beogradi shpalli ditë zie kombëtare.
Më vonë u bë e ditur se nënkryetari tashmë i dorëhequr i Partisë së Listës Serbe të Kosovës, Milan Radojicic, truproja personale e shefit të inteligjencës serbe Aleksandër Vulin, Bojan Mijailovic dhe Milorad Jevtic, një i besuar i ngushtë i djalit të Vuçiqit, Danillo, ishin të përfshirë në sulmi.
Informacione të mëtejshme pas një hetimi zbuluan se armët e përdorura në sulm ishin prodhuar në Serbi në vitin 2022, ndërsa disa predha mortajash dhe granata ishin riparuar në qendrat e mirëmbajtjes shtetërore serbe në 2018 dhe 2021.
Në një intervistë, eurodeputetja dhe raportuesja për Kosovën Viola von Cramon tha se kërcënimi për stabilitetin në Ballkanin Perëndimor “vjen kryesisht nga Serbia dhe mungesa e vullnetit politik për të gjetur një zgjidhje. Këtë herë është e qartë se durimi me presidentin Vuçiq po mbaron.”
Duke iu referuar sulmit, ajo pyeti: “Si mund të arrinin automjetet e blinduara me armë dhe pajisje ushtarake në veri? Kush qëndron pas saj dhe cilat grupe kriminale fshihen ende atje?”
Ajo shtoi se meqenëse Vuçiq kontrollon “shumë gjëra” në Serbi, është e vështirë të imagjinohet se ai nuk dinte asgjë për ngjarjet rreth blerjes së armëve apo organizimit të grupit agresiv.
Policia e Kosovës ka konfiskuar armë, municione dhe automjete të blinduara, pajisje të mjaftueshme për disa qindra persona. Policia tha se sulmi ishte një përpjekje për të aneksuar Kosovën veriore dhe ofroi dokumente që tregonin se disa nga armët ishin blerë nga ushtria serbe.
Nëse Serbia nuk merr masa, do ta bëjë BE-ja, është i sigurt von Cramon. “Po flasim për masa politike dhe financiare ose në lidhje me negociatat për anëtarësim. Ne kemi shumë mjete në dispozicion dhe e dimë se nuk është në interesin e presidentit Vuçiq që gjërat të dalin jashtë kontrollit, aq më tepër që ai ka caktuar zgjedhjet për dhjetor”, tha ajo.
Masat nuk janë sanksione, pasi ato duhet të miratohen nga Këshilli dhe tashmë janë përgatitur.
“Po flasim për masa politike dhe financiare, për akses të kufizuar në fondet IPA, të cilat padyshim do të dëmtojnë qeverinë serbe”, tha von Cramon.
Kosova iu nënshtrua masave të BE-së gjatë verës për shkak se vendi kishte dështuar në uljen e tensioneve në veri. Në fund të vitit të kaluar, serbët e Kosovës dhanë dorëheqje masivisht nga të gjitha institucionet shtetërore, duke shkaktuar zgjedhje lokale për të zëvendësuar kryetarët e komunave në veriun me shumicë serbe.
Pas thirrjeve nga Beogradi për bojkotimin e zgjedhjeve, asnjë kandidat serb nuk kandidoi, serbët nuk votuan dhe kryetarët e komunave me origjinë shqiptare fituan mandatet.
Ndërsa hynë në ndërtesat komunale për të marrë detyrën, ata u përballën me protesta nga serbët që u kthyen në dhunë, duke plagosur dhjetëra oficerë të NATO-KFOR-it, si dhe gazetarë, policë dhe qytetarë.
Kosovës iu kërkua tërheqja e kryetarëve të komunave, mbajtja e zgjedhjeve të reja, tërheqja e njësive speciale policore nga veriu dhe kthimi në dialog, në të kundërtën do të ndërmerren veprime. Ndërsa lëvizjet drejt zgjedhjeve të reja janë duke u zhvilluar, BE vazhdoi goditjen e saj pavarësisht kundërshtimit të kryeministrit Albin Kurti.
Megjithatë, eurodeputetja tha se nuk mund të ketë kthim në dialog të mbështetur nga BE-ja derisa të zgjidhen ngjarjet e 24 shtatorit.
“Komisioni dhe institucionet kërkojnë qartësi për atë që ka ndodhur dhe hetim të duhur për ata që organizuan sulmin. Shpresojmë për sjellje konstruktive dhe një qasje hap pas hapi. Sa i përket Kosovës, është në interesin tonë të kthehemi në një dialog konstruktiv, por vetëm pasi Serbia të ketë sqaruar se çfarë ka ndodhur më 24 shtator. Nuk ka dyshim për këtë.”
Pasi palët të kthehen në tavolinën e bisedimeve, deputetja shpreson se Vuçiq do të nënshkruajë Marrëveshjen e Ohrit për të siguruar që ai të mos flasë vetëm fjalë boshe, përndryshe do të jetë e vështirë për ne këtu dhe në Kosovë të besojmë se ai është vërtet i interesuar”.
Von Cramon tha gjithashtu se një propozim i ri për të zgjidhur çështjet midis dy vendeve është duke u hartuar, por ajo “nuk mund të japë detaje të mëtejshme për këtë për momentin”.
“Serbia pa dyshim ka shkatërruar gjithçka që mundi, kështu që tani të gjithë presin që Serbia të bëjë pjesën e saj. Pastaj, pasi të kemi parë se si është trajtuar sulmi, shpresojmë në një mënyrë logjike, ne mund të flasim për hapin e duhur drejt dialogut”, tha ajo.
Mendimi i tyre se dialogu nuk mund të vazhdojë si zakonisht është shprehur nga përsëriti eurodeputeti socialdemokrat Thijs Reuten.
“Nëse ka pasur një sulm, ndoshta i mbështetur nga vetë Serbia, në të cilin një polic ka humbur jetën dhe në të cilin është gjetur një sasi e madhe armësh kontrabandë në Kosovë, ndoshta të destinuara për veprime të mëtejshme destabilizuese, atëherë nuk mund të veprojmë si zakonisht”, tha Reuten.
“Për mua dhe shumë të tjerë në Parlamentin Evropian, gjithçka që ndodhi jo vetëm javën e kaluar por edhe muajt pas marrëveshjes së Ohrit është në listën e gjatë të provokimeve. Sulmi ndaj ushtarëve të KFOR-it, rrëmbimi i policëve në Kosovë, duhet të krijohet atmosfera e duhur që palët të mund të ulen sërish në tryezë dhe të punojnë drejt normalizimit. “Nuk mund t’i kthehemi punës si zakonisht pas gjithë këtyre provokimeve”, shtoi deputeti holandez.
Serbia dhe Vuçiq kanë vazhduar të mohojnë çdo përfshirje ose njohuri paraprake për sulmin. Radojicic u arrestua, por më pas u lirua, dhe Vuçiq tha se ai ishte vetëm një bashkëpunëtor politik dhe jo një mik.
“Është gjithmonë më e lehtë të fajësosh Beogradin. Kush do ta besojë se është ndryshe? Pothuajse askush”, tha Vuçiq, duke shtuar: “Është gjithashtu e lehtë të gjesh armë, jo vetëm në tregun e zi. Policia e Kosovës që i ndoqi serbët mbante armë AK nga Kragujevci”.
Lidhur me përfshirjen e djalit të tij, ai tha se nuk kishte “asgjë” me sulmin dhe shtoi: “Shenja e parë e një frikacaku është kur dikush sulmon familjen e dikujt tjetër, fëmijët e tyre, sepse ata janë gjithmonë objektivi më i lehtë”.
Ndërkohë, kontingjenti i parë prej 200 ushtarësh britanikë mbërriti në Kosovë të premten më 6 tetor për të përforcuar misionin paqeruajtës të NATO-s prej 4500 trupash.