Përveç qytetarëve të Kosovës, të gjithë të tjerët nga shtetet e Ballkanit mund të udhëtojnë në zonën evropiane të Shengenit pa vizë apo ndonjë miratim paraprak, por nga viti 2023 kjo nuk do të jetë më e mundur pa dorëzuar një kërkesë online përmes Sistemit Evropian të Autorizimit të Udhëtimit (ETIAS).
Sipas planeve të para, ETIAS ishte menduar të vihej në funksion tashmë në janar, më pas u shty deri në maj 2023, por tani pritet që zbatimi i atij sistemi të nisë në nëntor të vitit të ardhshëm, gjë që u njoftua edhe në faqen zyrtare të Bashkimit Evropian.
Formulari i aplikimit online do të dorëzohet në faqen zyrtare të internetit të ETIAS ose aplikacionin celular, i cili do të lançohet kur ETIAS të bëhet funksional. Aplikimi duhet të plotësohet jo më vonë se 96 orë para datës së udhëtimit dhe duhet të përfshijë një adresë e-mail, më pas të dhënat e pasaportës, si dhe të dhënat personale.
Hapi i fundit është të paguani tarifën e aplikimit nëpërmjet kartës së kreditit ose debitit. Tarifa e aplikimit do të jetë shtatë euro për të gjithë aplikantët që janë më të vjetër se 18 dhe më të rinj se 70. Me rastin e paraqitjes së aplikacionit paguhet një tarifë prej shtatë eurosh dhe kjo është e vetmja tarifë që duhet paguar. Të miturit dhe personat mbi 70 vjeç do të marrin ETIAS falas.
Vlerësohet se procesi i aplikimit do të zgjasë rreth dhjetë minuta dhe miratimi duhet të merret brenda pak minutash nga momenti i dorëzimit të aplikimit. Miratimi i marrë do të jetë i vlefshëm për tre vjet dhe gjatë kësaj periudhe numri i udhëtimeve në vendet e BE-së nuk është i kufizuar. Me ETIAS, qytetarët e vendeve jashtë BE-s, do të mund të qëndrojnë në Bashkimin Evropian për maksimum 90 ditë në një periudhë prej 180 ditësh.
Por nga nëntori 2023, këta qytetarë do të duhet të kenë një ETIAS për të hyrë në 30 vendet e mëposhtme: Austri, Belgjikë, Bullgari, Kroaci, Qipro, Republika Çeke, Danimarkë, Estoni, Finlandë, Francë, Gjermani, Greqi, Hungari, Islandë, Itali. , Letonia, Lihtenshtajni, Lituania, Luksemburgu, Malta, Holanda, Norvegjia, Polonia, Portugalia, Rumania, Sllovakia, Sllovenia, Spanja, Suedia dhe Zvicra. Prandaj, qytetarët e Serbisë do të kenë nevojë gjithashtu për ETIAS për të vizituar mikro-shtetet evropiane me kufij të hapur: Monako (nëpërmjet Francës), San Marino (nëpërmjet Italisë) dhe Vatikani (nëpërmjet Italisë).
Një praktikë e ngjashme ekziston tashmë në SHBA, Kanada dhe Australi, ndërkohë që vetë ideja e futjes së autorizimit ETIAS daton në vitin 2016. Sistemi duhet të kontribuojë në zvogëlimin e rreziqeve aktuale të sigurisë, shëndetit dhe migracionit dhe zbatohet për 63 vende që nuk janë anëtare të Bashkimit Evropian, por qytetarët e të cilëve mund të udhëtojnë pa viza në zonën Shëngen.
Ajo që për qytetarët e Kosovës është i rëndësishëm futja në aplikim i këtij sistemi, është fakti se liberalizimi i vizave për Kosovën, lidhet pikërisht me këtë sistem, respektivisht nëse aplikimi i tij fillon në nëntor, atëherë edhe banorët e Kosovës mund të udhëtojnë pa viza në BE. Por nëse ky sistem ndodh të shtyhet, atëherë lëvizja pa viza për kosovarët hyn në fuqi automatikisht nga 1 janari i vitit.